TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, "Terörsüz Türkiye" sürecine ilişkin, "Milli güvenlikle ilgili kurumlarımızın, başta Milli İstihbarat Teşkilatı ve Milli Savunma Bakanlığı unsurlarının, 'Evet, örgüt kendisini feshetmiştir, sahada ciddi bir silahsızlanma sağlanmıştır' diyerek bu tespiti yapmasından sonra Meclis'in konunun gerektirdiği birtakım yasal düzenlemeleri gerçekleştirmesi mümkün olabilecektir." dedi.
Kurtulmuş, medya kuruluşlarının genel yayın yönetmenleriyle TBMM İstanbul Florya Atatürk Deniz Köşkü ve Sosyal Tesisleri'nde bir araya gelerek, gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu, gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonunun önemli ve tarihi bir görev üstlendiğini belirten Kurtulmuş, "Bugün itibarıyla da 16. toplantısını geride bırakarak önemli bir fonksiyonu icra etti. Bundan sonra da artık nihai noktaya doğru geliyor." ifadesini kullandı.
Komisyona farklı kesimlerden birçok kişinin katılarak fikrini beyan ettiğini dile getiren Kurtulmuş, "Buraya gelip katılan, komisyonda fikir beyan edenlerden hiçbirisi, 'Biz bu süreci istemiyoruz, bu süreç olmasın' diye bir beyanda bulunmadı." dedi.
Kurtulmuş, herkesin "Terörsüz Türkiye" için önemli fikirler ortaya koyduğunu ve bunların kayıt altına alındığını dile getirerek, şöyle devam etti:
"Burada ana konular ortaya çıktı. Bunlardan bir tanesi 'kardeşlik' meselesidir. Türkiye'de bu süreç, aslında Türkler ile Kürtler arasında bir barış süreci değil, devlete karşı mücadele eden terör örgütünün silahlarını bırakmasını ilan etmesiyle birlikte başlayan bir sürecin parlamento tarafından dikkatle izlenmesi sürecidir. Bir diğer husus ise bu süreç, bir pazarlık süreci değildir. Aşağı yukarı katılanların kahir ekseriyeti bu kanaatte olduklarını ifade ettiler."
"Örgütle devlet arasında bir pazarlık söz konusu değildir"
"Terörsüz Türkiye" sürecinin İmralı'dan yapılan açıklamalar ve terör örgütü PKK'nın kendini feshetmesi, silah bırakma kararıyla başladığını anımsatan Kurtulmuş, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Dolayısıyla herhangi bir şekilde örgütle devlet arasında bir pazarlık söz konusu değildir, bugüne kadar da olmamıştır. Örgütün de maksimalist taleplerle gündeme gelmediğini zaten kamuoyuna yapılan açıklamalarla da biliyoruz. Örneğin, federasyon gibi, birtakım ayrıcalıkların tesis edilmesi gibi, başka bir dilin Türkçenin yanında resmi dil olmasının talep edilmesi gibi bazı taleplerin gündeme gelmediğini biliyoruz. Dolayısıyla bunun bir pazarlık süreci olmadığı, devletin iradesinin, terörsüz bir Türkiye'yi kurma iradesiyle birlikte terör örgütünün de kendisini feshetme süreciyle ilgili kendisinden beklenen adımları atmaya başlaması. Henüz adımların tamamlandığını ifade edecek noktada değiliz ama özellikle 26 Ekim açıklamasıyla birlikte, yani artık Türkiye sınırları içerisinde hiçbir şekilde terör faaliyeti yapılmayacağına ilişkin açıklamayla birlikte konu yeni bir safhaya, yeni bir merhaleye gelmiştir. Dolayısıyla bu meselenin de çok önemli olduğunu, toplumumuzun büyük kesimlerinin de buna bu şekilde baktığının altını çizmek isterim."
Sürecin hızla ve kararlılıkla sürdürülmesi gerektiğini vurgulayan Kurtulmuş, "Geniş müzakere ilkesi yani sadece belli çevrelerin görüşünü değil, geniş olarak toplumun görüşlerinin alınması ve ısrarla söylediğimiz şey, bir üçüncü göze ihtiyaç yok, bir arabulucuya ihtiyaç yok. Türkiye bunu kendi imkanlarıyla, kendi siyasi olgunluğuyla ortaya koyabilir. TBMM'deki bu komisyonumuz da esas itibarıyla Türkiye modelinin en önemli ayaklarından birisi oldu. Bir daha bir dış güce, bir üçüncü göze ihtiyaç duyulmaksızın süreci millet adına takip edecek bir komisyon olarak bugüne kadar geldi." sözlerini sarf etti.
Kurtulmuş, bundan sonraki süreçte çok daha dikkatli olmaları gerektiğinin altını çizerek, "Bu süreçle ilgili evet, siyasette büyük bir konsensüs var. 'Bir an evvel terör meselesini geride bırakalım, şartlar olumlu ilerliyor ama sonuçta bizim istediğimiz kadar olmasın' diye çabalayan, bir kenarda, köşede bekleyen iç ve dış bazı unsurların bu süreci zehirlemek için, sürece zarar vermek için provokasyonlar dahil her türlü çabayı ortaya koyabilmesi muhtemeldir. Buna karşı da uyanık olmak gerektiğini ifade etmek isterim." değerlendirmesinde bulundu.
Komisyonun gelecek hafta yapacağı toplantıya ilişkin Kurtulmuş, "İnşallah bu hafta perşembe günü yine İçişleri Bakanımız, Milli Savunma Bakanımız ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanımız gelip en başta yaptıkları sunumla bugün arasında neler oldu, hangi adımlar atıldı bunları anlatacaklar." bilgisini verdi.
"Komisyon çalışmalarının toparlanması sürecine giriyoruz"
Komisyon çalışmalarının toparlanması sürecine girildiğini aktaran Kurtulmuş, şunları kaydetti:
"Burada bundan sonraki adım, bizim en baştan beri söylediğimiz, zaten sürecin buraya kadar gelmesini sağlayan en önemli husus, örgütün 'Ben silahları bırakıyorum ve kendimi tasfiye ediyorum' ilanıdır. Şimdi örgütün gerçekten silahları bıraktığının ve kendisini tasfiye ettiğinin tespit ve tescili bundan sonraki aşamanın en kritik noktasıdır yani bunu biz Meclis olarak yapacak durumda değiliz. Milli güvenlikle ilgili kurumlarımızın, başta Milli İstihbarat Teşkilatı ve Milli Savunma Bakanlığı unsurlarının, 'Evet, örgüt kendisini feshetmiştir, sahada ciddi bir silahsızlanma sağlanmıştır' diyerek bu tespiti yapmasından sonra Meclis'in konunun gerektirdiği birtakım yasal düzenlemeleri gerçekleştirmesi mümkün olabilecektir. Bu çerçevede bizim komisyon olarak üzerinde durduğumuz konu ise bundan sonraki temel görevimiz, raporlamadır. Yani neler konuşuldu, bunun perspektifi nedir ve bundan sonra TBMM Genel Kuruluna hangi teklifleri sunacaktır, bunları arkadaşlarla da diğer bütün partilerin temsilcileriyle de bir araya gelerek son görüşmelerimizi geçtiğimiz hafta yaptık ve onlar da hazırlıklarını yapacak ve sonunda bir raporu ortaya koyacağız."
Kurtulmuş, Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu'nun Meclis teamüllerine ve Türkiye'nin hukuk sistemine uygun bir komisyon olduğunu belirterek, şu ifadeleri kullandı:
"Ayrıca bazen şöyle bir yanlış algılama da ortaya çıkıyor. 'Bu komisyon yasal düzenlemeleri yapacak, bu komisyon anayasa düzenlemeleri yapacak.' Hayır, değil. Bu komisyon, niteliği, tanımı itibarıyla tavsiye niteliğinde kararlar alan bir komisyondur. Şimdiye kadar bütün kararlarımızı hemen hemen ittifakla aldık. Şimdi bu kararı da ittifakla alırsak bu zaten bir siyasi çerçeveyi, bir perspektifi TBMM'ye de göndermiş olacak. Ümit ederim ki, önümüzdeki dönemi kısa bir süre içerisinde tamamlayarak bu tarihi misyonu, Türkiye'nin önüne çıkmış olan bu fevkalade önemli bir gelişmeyi başarıyla kendi adımıza tamamlayarak Meclis Genel Kurulu'na çalışmalar yapılmak üzere gönderilir ve kazasız belasız bu süreç atlatılır."
Komisyonun, kurulduğu günden itibaren uyumlu çalıştığını belirten Kurtulmuş, bundan sonra da komisyonun aynı şekilde üzerine düşen sorumluluğu yerine getireceğine inandığını dile getirdi.
Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonunun çalışmalarının ardından atılacak yasal ve anayasal adımlar ile "Terörsüz Türkiye" hedefine ilişkin affın gündemde olup olmadığının sorulması üzerine Kurtulmuş, şu ifadeleri kullandı:
"Komisyon adına bir şey söylemem, baştan beri buna çok dikkat ettim. Yani şahsi fikirlerim olabilir ama sonuçta komisyon, hele hele böyle bir konuda 5'te 3 çoğunlukla bir yönelim içerisinde olursa o da bizim için baş göz üstünedir. Buradaki durum şu. Zaten şu andaki mevcut yasal düzenlemeler içerisinde herhangi bir örgüt elemanının pişmanlık duyması çerçevesinde bundan nasıl yararlanacağı belli. Ama yeni bir durumla karşı karşıya kalıyoruz. Bir örgüt diyor ki ben kendimi feshediyorum. Hakikaten feshetti mi, etmedi mi, onun için bunun tespit ve tescillinin devletin güvenlik birimleri tarafından yapılması ve bu kararın alınması lazım. O çerçevede yeni bir durum ortaya çıkabilir, yani münfesih bir örgütle ilgili bir çerçeve olabilir, birkaç konuyu, farklı konuları içeren yasal düzenlemeler olabilir. Ama bunun ne olacağı ne şekilde olması gerektiği konusunda sadece şahsi fikirlerimi söyleyebilirim, komisyonu asla yönlendirmek istemem."
"Bölge politikalarından uzak düşünülmemesi gerek"
"Terörsüz Türkiye" hedefine ulaşmak için Komisyonun yürüttüğü çalışmaların nasıl bir katkı sağlayacağının sorulması ve kendisine yönelik eleştirilerin hatırlatılması üzerine Kurtulmuş, şu ifadeleri kullandı:
"Bu kadar ağır bir bedeli bu millete ödetmemek lazım, artık bunu bitirmek lazım. Bir konjonktür ortaya çıkmış ve bu konjonktürde de terör örgütü lideri diyor ki, 'Tamam, örgütümü feshediyorum, silahı bırakıyorum.' Şimdi silahı bırakma mı diyeceğiz? Eğer silahı bırakıyorsan ve bunda samimiysen, Türkiye Cumhuriyeti Devleti de öyle sıradan bir devlet değil, neyi nasıl yaptığını, hangi kurumları vasıtasıyla hangi işleri yürüttüğünü, yürüteceğini bilir."
Terör örgütünün kendisini feshettiğinin tespit edilmesiyle bunun gerektirdiği düzenlemelerin yapılabileceğinin altını çizen Kurtulmuş, şöyle devam etti:
"Bir de Türkiye'nin iç meselesinden ziyade bu meselenin bölge politikalarından uzak düşünülmemesi gerektiği kanaatindeyim. Şu çok açık. Bu bölge sadece, İsrail'in Gazze'deki saldırganlığı ve artık son safhasına geçirmiş olduğu arz-ı mevud planının uygulamalarıyla da ilgili değildir. Irak'ın işgaliyle birlikte başlayan süreçte bölgede, artık proje de değil uygulanan bir durum var. O da nedir? İki fay hattı üzerinden bölge bölünmeye çalışılıyor. Birisi etnik ayrımcılık, bir diğeri ise mezhep çatışmaları. Şimdi biz bunun bedelini çok ağır ödemişiz, Irak'ta ödemişiz, Suriye'de ödemişiz, Lübnan'da ödemişiz, ödemeye de devam ediyoruz. Yani önümüze çıkan bu fırsatta biz, Türkiye'nin insanları olarak, 'Kardeşim Türkler, Kürtler, Sünniler, Aleviler olarak bu memlekette barış istiyoruz, huzur istiyoruz, bu emperyal projenin paydaşı olmayacağız, bu projenin etkisinden çıkıyoruz.' Türkiye'nin bu iradeyi ortaya koymasıdır aslında. Yemin ederim ki bu adamlar Türk'ü seviyor da Kürt'ü sevmiyor değiller, Arap'ı seviyorlar da Acem'i sevmiyor değiller, Sünni'yi seviyorlar da Şii'yi, Alevi'yi sevmiyor değiller, inanın ki bölge halklarının tamamından nefret ediyorlar. Bunu da sadece fikir olarak, zihin olarak değil, bu kadar uzun yıllar boyunca uygulamalarıyla ortaya koyuyorlar. İşte üst akıl, üst akıl diyerek bazen bazı şeyleri anlatmaya çalışıyoruz. Onların ki akılsa bizim milletimizin ki akıl değil mi? Biz kendi aklımızı ortaya koyacağız ve onların bu emperyal projelerine karşı terörsüz Türkiye'yi gerçekleştireceğiz. Meselenin özeti budur."
"Artık Türkiye için hayat memat meselesi mesabesinde bir zarurettir"
TBMM Başkanı Kurtulmuş, sürecin çok zor olduğuna işaret ederek, "Biz bunu yaparken başkaları etki ajanları vasıtasıyla dışarıdan yönlendirmelerle, Türkiye dışındaki gelişmeleri tahrik ederek bir şekilde bu sürecin akamete uğraması için çalışıyorlar, bunları da biliyoruz. Ama sonuç itibarıyla bir noktaya gelindi. Hiç kimseye prim vermeden, hiç kimseye eyvallah etmeden Türkiye'nin bu 'Terörsüz Türkiye' meselesini gerçekleştirmek zarureti vardır. Bu siyasi seçeneklerden birisi değildir arkadaşlar. Artık Türkiye için hayat memat meselesi mesabesinde bir zarurettir, bunun gerçekleşmesi lazım." dedi.
Sağdan ve soldan marjinal bazı çevrelerin sürece karşı çıkabileceğini belirten Kurtulmuş, "Biz ama bu siyasi kararlılığı, partiler arasında işte yüzde 95'e varan bu konsensüsü devam ettirdiğimiz sürece sonuç alırız. Hep söylediğimiz şey, Terörsüz Türkiye, Allah'ın izniyle terörsüz bir bölgeyi de doğuracaktır. Bunun için de Türkiye'nin komşuları başta olmak üzere dışarıdan da bu sürece destek veren unsurların olduğunu biliyoruz. Hep beraber bunu, bir bölgesel kardeşlik projesi haline dönüştürmemiz lazım." diye konuştu.
PKK terör örgütünün silah bırakma sürecinin nasıl tespit edileceğinin sorulması üzerine Kurtulmuş, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Bunlar tabii işin teknik tarafı. Bunu yapacak olan biz değiliz, bunu yapacak olan ilgili birimlerdir, Milli İstihbarat Teşkilatı, Milli Güvenlik Kurulu esası itibarıyla. Türkiye'nin en üst güvenlik kurulu olarak Milli Güvenlik Kurulunda bu konu ele alınır ve Milli Güvenlik Kurulu eğer bu tespitleri yapar ve bunu da ilan ederse burada çok önemli bir mesafe aşılmış olur."
Sürece ilişkin yasa hazırlanması hakkında da değerlendirmelerde bulunan Kurtulmuş, "Arkadaşlara da anlatıyorum, yasa hazırlamak kolay, oturursunuz, bütün partilerden temsilciler gelir, bir ortak alan oluşur ve inanın ki hele hele partiler anlaştıktan sonra parlamentoda 3-5 günde istediğiniz yasayı çıkarırsınız. Mesele yasa hazırlığından ziyade, yasa hazırlığından önceki sürecin iyi olgunlaştırılması, başından beri söylediğimiz kamuoyunun da bu konuda hazır hale gelmesinin temin edilmesidir." ifadelerini kullandı.
TBMM Başkanı Kurtulmuş, Komisyondan bazı isimlerin İmralı'ya gitmesi yönündeki değerlendirmelerin anımsatılması üzerine, şöyle konuştu:
"Daha evvel de birkaç sefer bu konu komisyonda da bir şekilde gündeme geldi. Ama sürecin geldiği bu hassas noktada, 'Silahları bırakıyorum' diyen ve örgütü yıllardır yönlendiren kişinin ne düşündüğüyle ilgili, zaten DEM heyeti üzerinden bu bilgiler ortaya konuluyor. Ama bu sürecin tamamlanması bakımından böyle bir adım atılabilir. Ama bu kararı verecek olan Meclis'teki komisyonumuzdur. Benim şahsi görüşüm burada önemli değildir. Çeşitli siyasi partiler bu konuda olumlu kanaatlerini ifade ettiler, ediyorlar. Kamuoyu önünde de ediyorlar. Eğer komisyon da böyle bir karar alırsa ona göre hareket edilir."
"Orada beklentimiz 10 Mart mutabakatına uyulması"
Suriye'de SDG adını kullanan terör örgütü PKK/YPG'nin varlığına ilişkin bir soru üzerine Kurtulmuş, şu ifadeleri kullandı:
"Bu konu, komisyonda çeşitli vesilelerle gündeme geldi. Özellikle bakanlarımızın komisyon ziyaretleri sırasında bu konular ele alındı. İmralı'dan gelen açıklama çok açık, net. Örgütün bütün bileşenleriyle birlikte silah bırakması telkin ve tavsiyesinde bulunuldu. Dolayısıyla bizim için örgütün tamamen kendini münfesih addettiği meselesi, bütün unsurlarıyla birlikte silah bırakmasıyla da yakından ilgilidir. Bunun için Türkiye ilk andan itibaren Suriye'deki yeni yönetimle oradaki YPG unsurlarının süratle anlaşmaları için tavsiyelerini, telkinlerini yapmıştır, yapmaya devam ediyor. Orada beklentimiz, süratle 10 Mart mutabakatına uyulması, YPG'nin yasal, legal bir unsur olarak eğer Suriye yönetimiyle anlaşıyorsa, bu anlaşmalarını tamamlıyorsa, onu yapması ve artık nasıl PKK bir terör örgütü olmaktan çıkıyorsa, onun yan kolu olan PYD, YPG'nin de bizim açımızdan da özellikle Suriye yönetimi bakımından da artık bir terör örgütü olmaktan çıkarılması gerekir. Süreci devletin bütün kurumları yakinen takip ediyor. Tabii ki devletin bütün güvenlik önceliklerine de hiçbir şekilde taviz vermeden hem Irak'taki hem Suriye'deki gelişmeler yakinen takip ediliyor. Türkiye'de yürütülen sürecin, Türkiye'nin güvenliğine asla zarar verecek bir yöne doğru çekilmesine de herhalde Türk Devleti müsaade etmez."
Bir gazetecinin Meclis'ten çıkacak rapora ilişkin sorusu üzerine, Kurtulmuş, raporun nasıl çıkacağını bilmediğini vurguladı.
Bütün çatışma çözümlerinden öğrendiklerine göre, işin bir negatif barış bir de pozitif barış kısmı olduğunu belirten Kurtulmuş, "Yani öncelikle silahların bırakılması, artık terör ve çatışma ortamının ortadan kaldırılması dediğimiz negatif barış kısmı. Ama bununla birlikte bundan daha önemli olan, daha kalıcı sonuçlar doğuracak olan, terörü ortaya çıkaran sebeplerin ortadan kaldırılmasıdır." diye konuştu.
Bunların içinde sosyal politikalar, bölgesel kalkınma, hak ve özgürlüklerin genişletilmesi, demokratik standartların yükseltilmesi gibi konuların olduğunu dile getiren Kurtulmuş, dolayısıyla sadece silahların susturulması ve bir örgütün feshedilmesi meselesiyle ilgili bir sürecin değil, bu işin bundan çok daha önemli olan kısmının ise pozitif barışı tesis edecek adımların atılması olduğunu söyledi.
Kurtulmuş, şöyle konuştu:
"Arkadaşlara hep şunu söylüyorum: 'PKK elindeki bırakın ağır silahlarını, son tabancasını bile getirdi, teslim etti. Eğer terörü ortaya çıkaracak nedenler hala ortada duruyorsa, bugün bunlara bu silahları verenler, yarın çok daha güçlü silahları verirler, çok daha kuvvetli silahları verirler. Bu örgüt olmaz ama başka bir örgütü yine Türkiye'nin başına bela ederler.' Dolayısıyla burada akıl etnik kimlikler ve mezhep, meşrep kimlikleri üzerinden, yani bizim milli birliğimizin esas unsurları olması gereken farklılıklarımız üzerinden ayrıştırıcı siyaset yapmaya imkan bırakmayacak şekilde, ortamı iyileştirmemiz lazım. Bu pozitif barışı sağlayacak olan esas yönelim burasıdır ve buradan da Türkiye, bu kadar büyük tecrübelerinden sonra Allah'ın izniyle çok olumlu sonuçlar alır."
Bir gazetecinin, yasal düzenlemelere geçişin örgütün tamamen silah bırakmasının ardından mı olacağı sorusu üzerine Kurtulmuş, bisiklet örneğini vererek, bu meselenin bisiklete binmek gibi olduğunu, tek ayakla bisikletin çevrilemeyeceğini vurguladı.
"Bütün bu yasal düzenlemeler yapılsın, ondan sonra örgüt üzerine düşeni yapsın, böyle bir şey olmaz." diyen Kurtulmuş, herkesin üzerine düşeni, bu süreçte kendinden bekleneni yapacağını aktardı.
Kurtulmuş, şunları söyledi:
"Biraz fazla atacak, biraz geriden gelecek bu ayrı bir konu ama sonuçta tek ayakla bisiklet süremezsiniz, iki ayağın birden çalışması lazım. Şimdiye kadar iki ayağın da iyi-kötü, işte 'zamanlama şöyle oldu, böyle oldu'... Bunların hepsi çok detaydır. İşte 'İmralı'ya gidildi gidilmedi' bunların hepsi detaydır. Sonuç itibarıyla şimdiye kadar iş belli bir noktaya kadar geldi. Şimdi içeride PKK'nın bitirmesi ve dışarıda PYD/YPG meselesi. İşte biz onun için 'Terörsüz Türkiye', 'Terörsüz Bölge' diyoruz. Yani Türkiye'de terörü tamamen bitirdiniz ama Suriye'de ve Irak'ta, hatta daha gidin Lübnan'da terör devam ederse bunun Türkiye'ye negatif etkileri kaçınılmazdır. Dolayısıyla Türkiye bu çabayı sürdürürken mutlaka Suriye'de ve Irak'taki terör yapılanmalarının ortadan kalkmasıyla ilgili taleplerini mutlaka konuşacak, tartışacaktır. Bu çerçevede Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'yle çok yakın ilişkiler içinde bu konu konuşuluyor.
Şimdi Suriye'de yeni bir tablo var. Burada da zaten Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed Şara, YPG ile görüşmeler yapıyor. Bizim beklentimiz ne? Bir an evvel YPG/PYD orada devletin resmi unsurlarına entegre olsun. Yöntemde farklılıklar olabilir, teklifler farklı olabilir. Bunları müzakere edecek olanlar tabii ki Suriye merkezi yönetimi ile oradaki yapılanmadır. Ama oradaki yapılanmanın varlığı ve bunun ayrı bir terör yapılanması olarak durması, biz içeride istediğimiz kadar terörü bitirirsek bitirelim, istediğimiz tam sonucu bize sağlamaz. Bunu biliyoruz."
"Asgari müştereklerde değil, azami ortaklıklarda bütünleşmek zorundayız"
Bir gazetecinin "bazı kesimlerin Terörsüz Türkiye hedefine yönelik çalışmaları sabote ettiğini belirtmesi" üzerine Kurtulmuş, siyasi hayatı boyunca Kürt meselesiyle özellikle ilgilenmiş, konuşulanları yakından dinlemiş, takip etmiş, konuyla ilgili görüş beyan etmiş birisi olduğunu belirtti.
Bu meseleyle ilgili ne dün ne bugün eksik bırakılan bir sözün olmadığını ifade eden Kurtulmuş, herkesin kendisi bakımından söylemesi gerekenleri söylediğini, zaman içerisinde de söyleyeceğini dile getirdi. Demokrasinin bu olduğunu vurgulayan Kurtulmuş, şunları kaydetti:
"Yani herkes aynı şeyi isteyerek aynı sözleri söylemiş olsa zaten farklı eğilimler ortaya çıkmaz, dolayısıyla herkes kanaatini söyleyecek. Başından beri bizim söylediğimiz, şehit ve gazi yakınlarını dinlediğimiz toplantıda da açıkça söylediğimiz şey: 'Şehitlerimizin ruhunu muazzep edecek, gazilerimizi rahatsız edecek hiçbir adımı atmayız, bunun atılmasına müsaade etmeyiz'. Buradaki hassasiyet şudur: Hiç kimse, 'ben senden daha çok vatanseverim' duygusu içerisinde hareket etmesin. Komisyonda olan arkadaşlarımızın, bütün siyasi partilerin, farklı bütün siyasi kanaatlerin hepsinin hakikaten vatanın, milletin hayrına sözler söylemek için gayret sarf ettiğine inanıyoruz. Dolayısıyla burada herkes ortaya fikirlerini söyleyecek.
Bu kırmızı çizgiler meselesi de benim siyasi hayatım boyunca hiç tasvip etmediğim bir şeydir. Birtakım kırmızı çizgiler olur ama bu kırmızı çizgiler ne kadar geneli kapsayan kırmızı çizgiler olursa o kadar başarılı olur. Devletin bölünmezliği, vatanın bütünlüğü, milletin kardeşliği, tarihsel köklerimizin ortaklığı, gelecek hedeflerimizin benzerliği, ortaklığı, aynı kadere sahip olmamız… Ya vallahi kırmızı çizgi istiyorsak alın çizin buradan kırmızı çizgileri. O zaman bu kırmızı çizgilerin içerisinde hemen hemen toplumun, kastı mahsusla vatan haini olanların dışında toplumun büyük kesimi bunun içinde kalır. Dolayısıyla hele böyle zor konularda biz asgari müştereklerde değil, azami ortaklıklarda bütünleşmek zorundayız. Bu süreç böyle bir süreç olarak yürümeli. Ümit ederim ki iyi bir noktaya doğru gidiyor."
Bir Komisyon toplantısında duygulandığı bir sahneyi aktaran Kurtulmuş, bir gazinin konuşmasının bir yerinde çok heyecanlandığını, duygulandığını hatırlattı. Gazinin daha sonra takma gözünü çıkardığını anımsatan Kurtulmuş, şu açıklamalarda bulundu:
"Avucuna aldı gözünü. Ben hakikaten ağlamamak için kendimi tutuyorum. 'Benim bir gözüm yüzde 30 görüyor. PKK ile çatışmada benim can kardeşim kucağımda şehit oldu. Ben gözümü kaybettim, öteki gözümde de görüyorum, görmüyorum. Ama vallahi bu süreç bitsin, bir daha hiçbir kimse şehit olmasın, hiçbir gazimiz olmasın, ben sonuna kadar bütün varlığımla, benliğimle buna destek veriyorum' dedi. Bu fevkalade önemli bir tablodur. Cumartesi Anneleri'nden bir hanımefendi, babasının çok küçük yaşta Avcılar'da evlerinin önünden kaçırıldığını ve 15 yaşından itibaren babasının izini sürmek için hayatını devam ettirdiğini, yaşadıklarını anlatarak hatta köylerinden nasıl uzaklaşmak zorunda kaldıklarını, dedesinin namaz kılarken seccadede nasıl kurşunlanarak öldürüldüklerini anlattı. Diyor ki 'Bunları ben yaşadım ama mutlaka barışı sağlayalım, artık bu ülkenin hiçbir insanının burnu kanamasın'. Şimdi acıları yarıştırarak ya da acıların tarihçesi üzerinden mücadele ederek Türkiye bir yere varamaz. Daha fazla acının yaşanmaması, Türkiye'nin bu bölgede güçlü, büyük bir ülke olarak ileri gitmesi, kurulan oyunların muhatabı olan bu ülke değil, oyun kurucu bir ülke haline gelebilmesi için bu terör meselesini inşallah bir kenara koyacağız. Bunun için herkes fikrini söyleyecek ama sonuçta dediğim gibi azami ortaklıklarımızı kurarak yolumuza devam edeceğiz."
"Demirden korkan trene binmesin"
Bir gazetecinin "Komisyonun önümüzdeki raporu hazırlaması için öngördüğünüz, tabii ki silah bırakmayı esas olarak alacağınızı söylediniz, bir takvim var mı?" sorusu üzerine Kurtulmuş, raporun hazırlanacağına ilişkin bütün partilerin bilgisi ve hazırlığı olduğunu söyledi.
Kurtulmuş, "Biliyorsunuz 31 Aralık'ta komisyonu bitirmek için en başta tüzüğümüzü öyle kurmuştuk. Benim zihnimden geçen ekim sonu bitirmekti ama biraz gecikecek, öyle görünüyor. Kasım sonu gibi inşallah iş şekillenmiş olur." dedi.
Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonunun 17. toplantısının gelecek haftaya ertelenme sebebinin sorulması, komisyondan bazı milletvekillerin İmralı'ya gideceğinin konuşulduğunun hatırlatılması ve "Komisyon üyelerinin bir yasal zırha mı ihtiyacı dile getirildi de bu halledildikten sonra mı bu işler ilerleyecek? "sorusu üzerine Kurtulmuş, toplantıyı teknik sebeplerden dolayı ertelediklerini vurguladı.
Kurtulmuş, şunları kaydetti:
"Bir bakan arkadaşımız yurt dışında olacağı için toplantıyı yapmadık. Önümüzdeki hafta İçişleri Bakanımızı, Milli Savunma Bakanımızı ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanımızı dinleyeceğiz. Öyle görüyorum ki son dinleme faslıdır bu. Eğer ilave yeni bilgileri olursa sonra yine komisyon bilgilendirilir. Dolayısıyla tamamen teknik bir sebepten dolayı bu erteleme yapılmıştır. Şunu söyleyeyim: 'Demirden korkan trene binmesin.' Bu, Türkiye'nin en zor konusu. Tabii ki burada herkesin söylediği söz sadece kendisinin bugününü değil, bütün geleceğini de şekillendirecek. Ama eğer bu konuyla ilgili komisyon bir gereklilik görürse onunla ilgili de daha evvelki süreçlerde olduğu gibi birtakım düzenlemeler yapılabilir. Bunu da tabii kararını Komisyon verecek."
Bir gazetecinin MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin İmralı'ya gidecek heyete milletvekili vereceğine yönelik açıklamalarını hatırlatarak, "Bu konuda diğer partilerden herhangi bir olumlu görüş oldu mu? İmralı'ya gidecek olan heyetin bundan sonra süreçteki rolü ne olacak?" sorusu üzerine Kurtulmuş, şu yanıtı verdi:
"Kimler gidecek, gitme kararı verilecek mi, o karar verildikten sonra kaç kişi olacak? Belki çok kalabalık olmayan, belki bir grupla parti yönetimleri, parti grupları birer temsilci verebilir, bunları bilmiyoruz. Ama sonuç itibarıyla İmralı bir ceza ve infaz kurumu. İmralı ceza ve infaz kurumuna daha önce DEM Partiden milletvekili arkadaşlarımız çok kez gitti. Ayrıca kendi avukatları ve yakınları çok kez gitti ve oradan görüşlerini daha evvel de farklı vesilelerle dışarıya çıkarmış oldu. Bunların bir kısmı da bu süreçteki ilerlemelerimize kilometre taşı mesabesinde olan açıklamalar oldu. Dolayısıyla zaten gidilmemiş, görüşü alınmamış bir yerden bahsetmiyoruz. Türkiye'deki mevcut infaz düzenlemesi içerisinde hükümlülerle yapılabilecek görüşmeler kapsamında eğer böyle bir görüşme olursa, eğer komisyon buna karar verirse, yeni bir şey olmayacak, olan bir uygulamanın bir devamı şeklinde olacak. Tabii oraya gidenler de yaptıkları görüşmelerde önemli gördükleri hususları anlatırlar diye düşünüyorum. Yoksa hiç kimseye bir kere oraya gitti diye Komisyonda ayrıcalıklı bir üyelik vasfı doğurmaz. Rutin, bu sürecin aslı buymuş gibi davranırsak ben sürecin bundan sonraki işleyişine zarar gelir endişesindeyim. Onun için işi rutini içerisinde, Türkiye'nin mevcut hukuk sistemi içerisinde olan uygulamaların bir devamı olarak görmek eğer yapılacaksa ve o şekilde icra etmek en doğrusudur."
ABD'nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack'ın Suriye ve bölgeyle ilgili bazı açıklamalarının hatırlatılması üzerine Kurtulmuş, siyasetteki önemli noktalardan birisinin de empati yapmak olduğunu söyledi.
Kurtulmuş, "Ben Amerikan Büyükelçisi olsam burada 'Amerika'nın milli menfaatleri neyi gerektiriyor?' diye, 'Nasıl adımlar atarım?' onu düşünürüm öyle değil mi ki ona karşı cevap hazırlayabileyim, ona karşı adımımı atabileyim." değerlendirmesinde bulundu.
Bölgede güçlü bir devletin varlığının ve hiçbir ülkenin halkının birlik ve beraberlik içerisinde olmasının istenmediğini vurgulayan Numan Kurtulmuş, yine bölgede hiçbir etnik yapının tamamıyla eşit bir hava içerisinde diğerleriyle entegre olmasının da istenmediğini, bunun bilindiğini dile getirdi.
TBMM Başkanı Kurtulmuş, konuşmasını şöyle sürdürdü:
"Dolayısıyla bizim de yapmamız gereken onların tam da istemedikleri şeyleri gerçekleştirmektir. Yani hak ve özgürlükleri geliştirmek, demokratik standartlarımızı yükseltmek, bölgedeki halklar arasında etnik ve mezhebi fitneyi ortaya çıkaran sebeplerin tamamıyla izole edilmesini temin etmek ve bunu da bir çerçeve içerisinde müzakere etmek, ortaya koymaktır. Burada çok şükür Türkiye sadece bölgesindeki ülkeler değil, çok geniş coğrafyalarımızdaki ülkelerin hiçbirisiyle kıyaslanmayacak kadar büyük bir demokratik olgunluğa sahiptir. Bu anlamda tereddüt etmeden başkaları ne yaparsa yapsın, biz kendi birliğimizi, beraberliğimizi ortaya koyarsak da buradan sonuç alırız."
Diyarbakır'daki Dicle Üniversitesinde yaptığı konuşmayı ve Kürtçe dizeler okuduğunu anımsatan Kurtulmuş, bu açıklamaların TBMM'nin internet sitesinden de yayımlandığını aktardı.
"Ana dilini bahane ederek ayrılıkçılık yapmak haramdır"
Bugüne kadar Meclis Başkanlığının internet sitesinden İngilizce, Fransızca, Almanca, Arapça, Rusça gibi dillerde yayınlar yapıldığını anlatan Kurtulmuş, şöyle devam etti:
"Birisi gelmiş ziyaret etmiş, 'jest olsun' diye Rusça bir şey koymuşuz, işte Arapça bir şey koymuşuz. Şimdi ondan rahatsızlık duymayanlar, kendi komşusunun, kendi hısımının, kendi mahallesinde yaşayan insanın ana dilinden rahatsızlık duyuyor, bizim bu zihniyeti bir tarafa koymamız lazım. İnsanların kendi kültürünü, kendi geleneklerini her platformda rahat bir şekilde kullanmaları ayrı bir şey… Ben yıllardır söylüyorum, ana dili ana sütü kadar helaldir ama ana dilini bahane ederek ayrılıkçılık yapmak da haramdır. Türkiye'de resmi dil Türkçedir, Türkçenin dışında hiçbiri resmi değil zaten mevzubahis olamaz. Ama insanlar kendi dillerini, kültürlerini geliştirsinler. Yani biz bunun üzerinden, ben hatırlıyorum İstanbul Manifaturacılar Çarşısında sizler de hatırlarsınız, İstanbul Manifaturacılar Çarşısının önünde ben polisle seyyar satıcılar arasında kovalamacaya çok şahit olmuş adamım, o zaman çocukluğumuzda, gençliğimizde. Rahmetli Özal geldi, yasak denilen o Kürtçe türküler vesaireler serbest bir şekilde ortaya çıktı, hiçbir şey olmadı."
Kurtulmuş, son 23 yılda gerçekleştirilenleri, TRT Kurdi'nin yayın yaptığını anımsatarak, "Ne oldu? Kıyamet kopmadı. Şimdi bu anlamda bizim bu ülkedeki vatandaşlarımızın psikolojik olarak, aidiyet duygusunu artıracak adımların atılmasında hiçbir beis yoktur. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin yapısıyla ilgili, resmi diliyle ilgili, ilk dört maddeyle ilgili en ufak bir tartışma söz konusu değildir, olmamıştır ve bundan sonraki süreçlerde bu konu asla gündeme gelmeyecektir. Yani ne federasyon ne yeni bir resmi dil, vesaire böyle bir talebin mevzubahis olması bile düşünülemez."
Kurtulmuş, Türkiye'nin mevcut devlet yapısı içerisinde hak ve özgürlüğün genişletilmesinin her zaman konuşulan konulardan olduğuna işaret etti.
"Ya biz kazanacağız ya emperyalizm kazanacak"
Terörsüz Türkiye sürecine ilişkin "Geldiğimiz noktayı, 1 Ekim'den bugüne kadar geçen süreçte azı gitti çoğu mu kaldı, çoğu gitti azı mı kaldı?" sorusuna Kurtulmuş, "Çok fazlası gitti, azı kaldı. Açık söyleyeyim, bu sefer mutlaka başaracağız, bu sefer mutlaka kazanacağız. Söylemeye devam ediyorum, bir kez daha burada söyleyeceğim, ya biz kazanacağız ya emperyalizm kazanacak. İş bu kadar açık bir noktadadır." yanıtını verdi.
Bir gazetecinin "Çözüm süreci dönemiyle bugünü hep karşılaştırıyorlar. Bu karşılaştırmayı siz doğru buluyor musunuz, bir benzerlik var mı? Orada neden biz neticeye ulaşamamıştık? Buradaki neticeye çok yakın olduğumuzu bir önceki döneme bakarak nasıl söyleyebiliriz?" sorusu üzerine Kurtulmuş, süreçlerle ilgili farklılıklar olduğunu belirtti.
TBMM Başkanı Kurtulmuş, şunları kaydetti:
"Her şeyden evvel üzülerek ifade ediyorum, o dönem içerisinde devlet adına bu süreci yürüten kurumların neredeyse tamamı FETÖ'cülerin yönetimindeydi, onların etkisi altındaydı. Habur'daki provokasyonun nasıl ve kimler tarafından yapıldığını gayet iyi biliyorsunuz. Oslo'daki müzakerenin daha mürekkebi kurumadan yine Milli İstihbaratın içerisindeki elemanlar tarafından servis edildiğini biliyorsunuz. İşte o anlaşmanın yapılmasından 2-3 gün sonra Fransa'da 3 PKK'lının infaz edildiğini, bunu infaz eden adamın da sonradan yakalanarak cezaevine konulduğunu ve cezaevinde öldürüldüğünü biliyorsunuz. Yani bir siyasi irade bunun olmasını istiyordu ama devletin içinde de yuvalanmış başkalarına ait bir siyasi irade bu işin olmamasını istiyordu."
Terörsüz Türkiye sürecinin en önemli hususunun MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin yolu açması, bunu Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın elini taşın altına koyarak devlet politikası haline getirmesi olduğunu söyleyen Kurtulmuş, siyasi partilerin de süreci sahiplendiğini dile getirdi.
Süreci başından beri yürüten devlet kurumlarının tamamının siyasi iradenin emri altında olduğunun altını çizen Kurtulmuş, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
"Bu, Türkiye için önemli bir kazançtır. Siyaset ilk sefer bir konu etrafında, çözüme ilişkin kanatları farklı olabilir ama 'Bu sorun çözülsün' diye siyaset ilk sefer ortak noktada duruyor. Bu fevkalade değerlidir. O geçmiş çözüm denemeleri sırasında siyasetin daha işin başından itibaren bu işi bir siyasi manevra alanına döndürdüğünü çok çok iyi biliyoruz. Dolayısıyla bunları görmek lazım. Ayrıca Suriye'den vesaire falan bahsediyoruz ama en azından şimdilik ilanihaye böyle devam eder, etmez bilmiyorum ama bölgesel aktörlerin önemli oranda Türkiye'yi dışlayarak herhangi bir çözüm bulamayacaklarını biliyorlar. Bunun da bizim için artı olduğunu düşünüyorum. Ümit ederim elimizi hızlı tutarak, çabuk tutarak devam edeceğiz ve sonuç alacağız. Ben de hakikaten yakın bir noktada olduğumuzu düşünüyorum. Bu şu manaya gelmiyor, herhangi bir provokasyon olmaz, olur onlara karşı da tedbirli olacağız."
"Provokasyonlara karşı uyanık olacağız"
Teröristbaşı Abdullah Öcalan'la ilgili TBMM'de sloganlar atılmasının, Diyarbakır'da yaşananların süreci sabote edip etmeyeceğinin sorulması üzerine Kurtulmuş, Meclis'te söz konusu sloganların atılmasının, Diyarbakır'da ve başka yerlerde, milletin rahatsızlık duyduğu eylemlerin ortaya konulmasının provokasyon olduğunu vurguladı.
Kurtulmuş, "Başından beri biz bir şey söyledik, bu işin eğer bir altın oranı varsa Kürt'ün onurunu, Türk'ün gururunu koruyarak bu süreci tamamlamaktır." dedi.
Kürt halkıyla, Kürt'ün kimliğiyle hiçbir problemlerinin ve sıkıntılarının olmadığını ifade eden Kurtulmuş, herkesin eşit, özgür olduğunun altını çizdi.
Kurtulmuş, "Diyarbakır'da o rezalet ortaya çıkıyor. 3-5 tane adam orada ağza alınmayacak sözler söylüyor. İçişleri Bakanlığı da gereğini yerine getirdi. O sloganları atanların hepsi tutuklandı, elebaşları tutuklandı. Dolayısıyla bir taraftan bu tür şeylere, provokasyonlara karşı uyanık olacağız, bir taraftan da devlet olarak üzerimize düşen sorumlulukları yapacağız. Ancak o şekilde bu süreç ilerletilir." diye konuştu.
"Umut hakkına" ilişkin soruya karşılık Kurtulmuş, bu konunun Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonunun gündeminde bulunmadığını bildirdi.
PKK'nın silah bırakmasının denetimine yönelik soru üzerine Kurtulmuş, şunları kaydetti:
"Bunun kontrolü güvenlik birimleri tarafından zaten yapılıyor, sürdürülüyor. Sürekli raporlamalar ortaya konuluyor. Hem Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesinde hem Milli İstihbarat Teşkilatı bünyesinde, belli yerlerde jandarmanın kontrolünde bu raporlamalar yapılıyor. Sonuçta bu raporları ortaya koyduklarında, 'Evet, örgüt kendisini feshetmiştir' kanaati bu birimler tarafından ortaya çıkarsa bunun bir yerde tespit edilmesi lazım. Türkiye'de de devletin en üst güvenlik merci, Milli Güvenlik Kurulu'dur. Milli Güvenlik Kurulu'nda bu konu tartışılır ve Milli Güvenlik Kurulu, PKK'nın artık bir silahlı örgüt olmaktan çıktığı yönünde bir karar alırsa bu meselenin hukuki zeminini tahkim etmiş olur. Benim kanaatim de böyledir."