Yaz mevsimin ürünü olan karpuz, koladan daha çok faydalı fakat kola kadar rağbet görmüyor.
Yurdun öz malı olan karpuzlar elde kalıyor, vücudumuz için zararlı olan başka bir ülkenin malı olan kola ise satış rekorları kırıyor.
KARPUZUN FAYDALARI
Yazla özdeşmiş olan bu meyve çoktan pazarlarda, manavlarda yerini aldı. Herkesin severek, bayılarak yediği bu meyvenin besin içeriğine ve sağlıkla ilişkisine baktığımızda da onu severek yememizin bir anlamı olduğunu öğrendik.
Su oranı %92 olan ferahlatıcı görev gören karpuzun, her ısırıkta suyun yanı sıra A ve C vitaminleri, magnezyum, potasyum, kalsiyum, karotenoidlerden likopen, sayısız antioksidan ve aminoasitleri vücudumuza almaktayız. Özellikle aminoasitlerden sitrulin, arginine dönüşen önemli bir aminoasittir.
Bu bileşimlerin sağlıkla ilişkisine bakarsak öncelikle karpuzun içinde büyük oranda yer alan likopen, meyve ve sebzelerde sağlıklı reaksiyonları tetiklemek için insan vücuduyla reaksiyona giren doğal olarak oluşan bir bileşiktir. Daha çok kırmızı sebze ve meyvelerde bulunmaktadır. Likopen kalp sağlığı, katarakt, diyabet, nörolojik hastalıklar, kemik sağlığı ve prostat kanseri önlemeyle ilişkilendirilmiştir. Karpuzdan likopen alımını arttırmak için olgunlaşmış olanların tercih edilmesi gerekir. Karpuz olgunlaştıkça beta-karoten ve fenolik asit içeriği de artar. Beta-karoten, kırmızı-turuncu sebze meyvede bulunan bir antioksidandır. Bağışıklık, göz sağlığı ve cilt sağlığı üzerinde etkilidir.
Karpuzda sadece `kırmızı yerler sağlıklıdır` demek yanlış olur. Özellikle kabuğa yakın beyaz kısımlarda sitrulin miktarı daha fazladır. Bu aminoasitler kan akışını düzenler ve kardiyovasküler sağlığı iyileştirici rol oynar.
Beyaz kısmının yanı sıra karpuz tohumlarının da besleyici özelliği bulunmaktadır. Uluslararası Beslenme ve Gıda Bilimleri Dergisi tarafından yapılan analize göre, protein, magnezyum, vitamin B ve iyi yağ içerir. Tohumlar örneğin salatalarda, soslarda ve atıştırmalıklarda kullanılmaktadır.
Yapılan başka bir çalışmada ise karpuz tohumlarının vücut sisteminde gerekli olan zengin lif ve mineral kaynakları olduğunu gösterdi.Bu karpuz tohumları gıda ürünlerinde kullanıldığında, önemli tıbbi, sağlık ve ekonomik faydalar sağlayabilir.
KALP SAĞLIĞI
Öncelikle yüksek likopen seviyeleri hücreleri hasardan korumada çok etkilidir ve American Journal of Hypertension`da yayınlanan bir çalışmada, karpuz ekstraktlarının obez yetişkinlerde hipertansiyonun azalmasına ve kan basıncının düşmesine yardımcı olduğu bulundu. Karpuzun potasyum ve magnezyum kaynağı olması da kan basıncı üzerinde etki göstermektedir. Ayrıca sitrulin ve argininin de kalp sağlığı üzerine etkisinden söz edilebilir.
ANTİ-İNFLAMATUAR ÖZELLİKLER
Karpuzdaki likopen onu antiinflamatuar bir meyveye dönüştürmektedir. Antioksidan içeriği ve kronik iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olan kolin içermesi inflamasyonun önlenmesine yardımcı olmaktadır.
HİDRASYON
Su yüzdesinin %92 oranında olması dehidrasyonun önlenmesinde yardımcı olur. Su oranı yüksek meyvelerin kişileri içindeki elektrolitten dolayı güneş çarpmasından korumaktadır.
KAS AĞRISI VE ATLETİK PERFORMANS
Bir araştırmaya göre yoğun bir antrenman öncesi karpuz suyu içmek ertesi gün kas ağrısı ve kalp atış hızını azaltmaya yardımcı oluyor. Bu durum, dolaşımı iyileştirmeye yardımcı olan sitrulin ve arginin`e atfedilebilir.
SAÇ VE DERİ SAĞLIĞI
İçeriğindeki Vitamin A, cildi ve saçları nemli tutmaya yardımcı olur ve Cleveland Kliniğine göre yeni kollajen ve elastin hücrelerinin sağlıklı büyümesini de teşvik eder. Sağlıklı kolajen gelişimini desteklediği için C vitamini de bu konuda faydalıdır.
KANSERDEN KORUNMA
Diğer meyve ve sebzeler gibi, karpuzlar antioksidan özellikleri sayesinde kanser riskini azaltmada yardımcı olabilirler. Likopen, özellikle, Ulusal Kanser Enstitüsü`ne göre, prostat kanseri hücre çoğalmasını azaltmaya yardımcıdır.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Karpuzun glisemik indeksinin yüksek olmasından dolayı tüketim miktarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Glisemik indeks, karbonhidratların kan şekerini yükseltme miktarıdır. Glisemik indeksi yüksek besinlerin tüketimi sırasında yanında proteinden zengin besinlerin tüketilmesi ile kan şekerimizin ani yükselmesine engel olabiliriz.
Karpuzu miktar olarak 1 orta dilim(250 gr) yani 5-6 parça olacak şekilde yanında süt, peynir, yoğurt ile birlikte tüketmeliyiz.
* Diyetisyen Melek Akgün
