İnsanoğlunun diğer canlılardan en farklı özelliği gelişmiş, anlatım gücü yüksek, mükemmel bir dile sahip olmasıdır. 

İnsan ancak diliyle insandır. 

Bir de insanla hayvanı ayıran önemli şeylerden biri de edeptir... 

İnsan edebiyle, ahlakıyla insandır…

Dil, edep, ahlâk ve düşünme yetisi birleşince erdemli bir varlık oluşur. Bu erdemli varlığın hür olması esastır... 

İnsanın duygu, düşünce, tasarım, yorum, gözlem ve eleştirilerinde dili kullanma becerisi etki ve iletişim kalitesini ve  derecesini de belirler. İlmin, irfanın yanında liyakat, hakikat, adalet ve imanla süslenmiş aklın ve kalbin sahibi hürdür…

Fikirde, yorumda, eleştiride hürriyet/özgürlük hakları suistimal edilemez. İnsanda asıl hürriyet/özgürlük kaybı düşünce üretemediği zaman başlar. İşte  o zaman sizin yerinize sizin için (!) düşünenler olur ki sonra eyvah eyvah demek fayda etmez.

Dil, düşüncenin ürünüdür. Eğer onu birgün kaybederseniz neler gelir başınıza? Bırakın dili; noktayı, virgülü, ünlemi kaybederseniz neler olur neler.... 

Hiç düşündünüz mü? 

Öyleyse okuyalım aşağıdaki A. Kanevsky'den alıntıladığımız yazıyı... 

"Bir gün insan, “(,) virgülü” kaybetti. O zaman zor cümlelerden korkar oldu ve basit ifadeler kullanmaya başladı. Cümleleri basitleşince düşünceleri de basitleşti. 

Bir başka gün “(!)ünlem” işaretini kaybetti. Alçak bir sesle ve ses tonunu değiştirmeden konuşmaya başladı. Artık hiçbir şeye ne kızıyor, ne de  seviniyordu. 

Bir süre sonra “(?)soru işareti"ni kaybetti ve soru soramaz oldu. Hiçbir şey, ama hiçbir şey onu ilgilendirmiyordu. Ne kâinat, ne dünya, ne de kendisi umurundaydı.

Birkaç yıl sonra  “ (:) iki nokta"yı kaybetti ve davranış nedenini başkalarına açıklamaktan vazgeçti.

Ömrünün sonuna doğru, elinde yalnız  “(“ ”) tırnak işareti” kalmıştı. Kendisine özgü tek düşünce yoktu. Son noktaya geldiğinde düşünmeyi ve konuşmayı unutmuştu."

Düşünmeyi ve konuşmayı unutanların mankurtlaşmış yeni bir tür yaratık olmaları kaçınılmazdır...

Tanrı Dağları'ndan 
Muhittin Gümüş 
09.09.2025