İnsan ve Kültür Vakfı Başkanı, Gazeteci İşletme Dr. Cengiz Özdiker, Borsa’da manipülasyon ve hukuksuzluğun sosyal ve mali yıkıma sebep olabileceğini bildirdi.
İnsan ve Kültür Vakfı Başkanı, Gazeteci İşletme Dr. Cengiz Özdiker,
Borsa’da manipülasyon ve hukuksuzluğun sosyal ve mali yıkıma sebep olabileceğini bildirdi.
Türkiye’de “Borsa Yönetimi”nin adeta bir milli güvenlik sorunu haline geldiğini ifad eden İnsan ve Kültür Vakfı Başkanı, Gazeteci İşletme Dr. Cengiz Özdiker, yaptığı açıklamada şunları söyledi:
Denetim çok gecikmeli, yetersiz
"SPK’nın borsadaki işlemler ve aracı kurum faaliyetlerindeki denetimi çok gecikmeli, yetersiz ve ceza yönünden caydırıcı değil.
SPK’nın az önce ilan ettiği “açığa satış işlemi yasağına” aykırı işlemlere aracılık edilmesi verilen sembolik para cezaları, borsaya güvenerek işlem yapan %10’luk nüfus, milyonların ölçülemez parasal büyüklükte zarar ettirilmesi tam bir görev ihmalidir.
Sermaye Piyasası Kurulu Karar Organı'nın 06.02.2023 tarihli ve 6/155 sayılı Kararı'nda Borsa İstanbul AŞ pay piyasalarında açığa satış işlemi yasağı getirilmesine rağmen bu yasağa aykırı işlemlere aracılık eden 13 yatırım kuruluşuna idari para cezası uygulanmış. Ceza tutarları iki ayrı tutar olarak: 5,833,734 TL (6 kurum) ve 1,944,578 TL (7 kurum) verilmişti. Aynı Kurul Kararı uyarınca, Borsa İstanbul AŞ pay piyasalarında bir "depo şartı tedbiri" de getirilmiş. Bu tedbire aykırı işlemlere aracılık eden 53 yatırım kuruluşuna idari para cezası uygulanırken, tüm kuruluşlara aynı miktarda, 1,944,578 TL ceza verilmiş olduğu görülüyor.
Türkiye’de yaşanan büyük deprem sonrası, depremden etkilenen ve belki de göçük altında kalan insanlarımız düşünülerek SPK kararı çıkmıştı.
Kurul Karar Organı’nın 06/02/2023 Tarihli Kararı Uyarınca Yapılan Duyuru:
“6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun (SPKn) 1 inci maddesi çerçevesinde, sermaye piyasalarının güvenilir, şeffaf, istikrarlı bir ortamda işleyişinin sağlanması ile yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını teminen, SPKn'nun 128/1-(a) maddesine dayanarak, Borsa İstanbul A.Ş pay piyasalarında 06.02.2023 tarihinden itibaren geçici olarak;
1. Açığa satış işlemlerinin yasaklanmasına, gün içinde açığa satış tuşuna basılmadan yapılan ve aynı gün içinde kapatılan pozisyonların da söz konusu yasak kapsamında olduğu hususunda yatırımcıların ve yatırım kuruluşlarının bilgilendirilmesine,
2. Yatırımcılar tarafından satışa konu edilecek paylar için depo şartı uygulanmasına,
3. Mülkiyetinde payı bulunan yatırımcıların, söz konusu kıymetlerin satışını sadece ilgili kıymetlerin bulunduğu yatırım kuruluşları üzerinden yapabilmesine,
4. Kurulumuz kararına uyumun kontrol ve takibinde sorumluluğun yatırım kuruluşlarında olduğunun hatırlatılmasına karar verilmiştir.” şeklindedir.
06.02.2023 tarihli Kurul Kararı ile söz konusu açığa satış yasağı ve depo şartı tedbiri, ülkemizin idari ve mali özerkliğe sahip düzenleyici ve denetleyici bir kamu kurumu tarafından muhtemel piyasa manipülasyonunu önlemek ve yatırımcıları korumak amacıyla getirilmiş ve piyasa istikrarını sağlamak için kullanılan araçlar olarak önemli tedbirlerdir.
Yatırım kuruluşları, müşterilerinin işlemlerinin bu kurallara uygun olduğundan emin olmakla yükümlüdür. Kuruluşlar, müşteri emirlerini kabul ederken gerekli kontrolleri yapmak zorundadır.
Bu ihlallerin piyasa üzerindeki gerçekleşmiş veya olası etkileri çok yönlü ve karmaşık olabilir:
1. Fiyat Volatilitesi: İhlaller, özellikle düşüş trendindeki hisselerde sert fiyat hareketlerine yol açmış olabilir.
2. Likidite Sorunları: Depo şartı ihlalleri, piyasada yapay bir likidite oluşturarak, uzun vadede likidite sorunlarına neden olabilir.
3. Yatırımcı Güveni: Yaygın ihlaller, yatırımcıların piyasaya olan güvenini sarsarak, sermaye çıkışlarına neden olabilir.
4. Piyasa Manipülasyonu: İhlaller, bazı aktörlerin piyasayı manipüle etmesine olanak tanıyarak, adil fiyat oluşumunu engelleyebilir.
5. Sistemik Risk: Yaygın ihlaller, piyasanın genelinde bir güvensizlik ortamı yaratarak sistemik risk oluşturabilir.
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun 70. Maddesi’ne göre:
"Yatırım kuruluşları, yatırım hizmet ve faaliyetlerinin icrası sırasında müşterilerinin çıkarını ve piyasanın bütünlüğünü gözeterek adil ve dürüst davranmak zorundadırlar."
III-39.1 sayılı "Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ"in 28. Maddesi şu hükmü içerir:
“Yatırım kuruluşları, müşteri emirlerinin gizliliğine riayet etmek ve müşteri emirlerini, fiyat, zaman ve müşteri emri önceliği kurallarına uygun olarak yerine getirmekle yükümlüdür."
Aynı tebliğin 32. Maddesi uyarınca: "Yatırım kuruluşları, müşterilerine ait hesap ve işlemlerle ilgili olarak müşterilerine karşı hesap verebilir olmak ve müşteri hak ve menfaatlerini korumakla yükümlüdür."
Bu düzenlemeler, yatırım kuruluşlarının müşteri işlemlerini kontrol etme ve kurallara uygunluğunu sağlama yükümlülüğünü açıkça ortaya koymaktadır. Özellikle, müşteri çıkarlarını gözetme, piyasa bütünlüğünü koruma ve işlemlerin mevzuata uygunluğunu sağlama konularında yatırım kuruluşlarına sorumluluk yüklemektedir.
Merkezi Kayıt Kuruluşu Veri Analiz Platformu’ndan alınan veriye göre yıl içerisinde Borsa İstanbul'da toplam yatırımcı sayısının 8.314.980’e çıktığı, geçtiğimiz ay ise bu sayının 7.141.592’ye düştüğü görülmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin nüfusunun yaklaşık olarak yüzde onuna tekabül eden oranda yatırımcıya sahip olan Borsa İstanbul ve yatırımcıları arasında köprü görevi gören 53 finansal kuruluşun açığa satış işlemi yasağına ve depo şartı tedbirine aykırı işlemlere aracılık edilmesi kabul edilemez eylemlerdir."
