"Selamınız Yeter: Köroğlu, Ayvaz ve 21. Yüzyılda Ticaret"
3.Murat döneminde, Bolu Beyi’nin zulmüne karşı dağa çıkan bir halk kahramanı vardır: Köroğlu. Kavganın, adalet arayışının ve özgürlüğün sembolü… Yanında da sadık dostu, Üsküdar Kasapbaşısı Yusuf’un oğlu Ayvaz. Rivayete göre, bir çoban Bolu Dağları’nda koyunlarını otlatırken karşısına biri çıkar: “Bana şuradan bir koyun ver, para isteme,” der. Çoban şaşkındır “Niye verecekmişim? Ben çobanım, koyunların sahibi değilim.” der. Adam kendinden emin: “Sen beni tanımadın herhâlde, ben Köroğlu’yum!” Çoban hiç geri adım atmaz
“Köroğlu kendi mi gelir? Bir değil, on koyun almak için bir adamını yollar ‘Köroğlu’nun selamı var’ derdi.” O meşhur söz tarihe böyle geçer. Köroğlu koyun alamaz, hatta bir güzel dayak yer. Ama dağa çıktığında durumu öğrenen Ayvaz kalkar gider ve aynı çobanı bulur: “Köroğlu’nun selamını getirdim, bana iki koyun ver,” der. Çoban hiç tereddüt etmeden iki semiz koyunu seçip Ayvaz’a teslim eder. İşte o gün bugündür, Anadolu’da “Selamı yeter” sözü güvenin, itibarın ve mertliğin ifadesi olmuştur.
Bugün 21. yüzyıldayız. Tüfek icat edildi, mertlik bozuldu derler. Ama artık bambaşka bir meydandayız: Yapay zekâ ve blockchain çağında. Blockchain, kısaca, verilerin şeffaf, güvenilir ve değiştirilemez biçimde saklanmasını sağlayan bir dijital kayıt teknolojisi. Siyasetten ticarete, hukuktan kamu hizmetlerine kadar her alanda devrim niteliğinde dönüşümler vaat ediyor. Aracıların ortadan kalktığı, işlemlerin herkesçe doğrulanabildiği bir düzen kuruyor.
Öte yandan, yapay zekânın farklı yüzleri de gündemimizde. Özellikle generative AI (üretken yapay zekâ) alanındaki gelişmeler, görüntü ve ses üretimini inanılmaz gerçekçi kıldı. Deepfake videoları artık yalnızca eğlence aracı değil; sahte kimlik, bilgi kirliliği ve dolandırıcılık için de kullanılabiliyor. Geçtiğimiz yıllarda Almanya’da bir şirket, CEO’sunun sesi yapay zekâ ile taklit edilerek tam 1,4 milyon euro dolandırıldı. Bu, teknolojinin “gördüğünüze ve duyduğunuza” dahi güvenmemeniz gereken bir dönemi başlattığının en çarpıcı örneklerinden biri. Yapay zekâ teknolojileri etik kullanım alanlarında sağlık, eğitim ve üretimde çığır açarken, kötü niyetli ellerde toplumsal güveni tehdit eden araçlara da dönüşebiliyor.
İşte bu nedenle, ticarette hâlâ en kıymetli unsur “güven” unsuru olmaya devam edecek gibi görünüyor. Blockchain gibi teknolojiler bu güveni teknik olarak tesis etmeye çalışırken, iş dünyasında asıl köprüleri sivil toplum kuruluşları (STK’lar) kuruyor. Bu durum artarak devam edecek zannımca. Ulusal ve uluslararası ticarette doğru partnerle yol almak, güvenilir referanslarla iş yapmak hiç olmadığı kadar önemli olacak önümüzdeki yıllarda. STK’lar şubeleri, temsilcilikleri ve oluşturdukları denetim mekanizmaları ile adeta birer “Ayvaz” işlevi görecek. Doğru kapıyı çalmanızı, işinizin sürdürülebilir zeminde yürümesini sağlayacak. Bu yüzden STK'lara üye olun, onları güçlendirin ki siz de güvenli zeminlerde ticaretinizi yapabilesiniz
Deepfake çıksa da mertlik bozulmasın. Blockchain çıksa da mertliğin yerini algoritmalar almasın.
Siz Köroğlu iseniz, STK’lar -ticarette- sizin Ayvaz’ınızdır.
Selamınız olsun!..
