İnsanı insan yapan temel unsurların başında insanın dili, kültürü, aklı, zihni, kültürü, icat ve buluş yapma kabiliyeti ve üretkenliği yanında sevgi, aşk, merhamet, şefkat, vicdan, adalet, iyilik etme, erdemli olma, hür irade gibi vasıflar yer alır. Bunların biri eksikse insan kendi nitelik ve cinsinin özelliklerini taşımıyor demektir.
“İnsan, ifade özgürlüğü sayesinde değil, irade özgürlüğü sayesinde insandır.”
“Kapitalizm kazançtan gayrı hiçbir şeye kutsallık atfetmez.”
“İslam mimarisinde balkon yoktu, avlu vardı. Medeniyetimizin temel taşlarından biri de mahremiyetti; çünkü haram, hürmet, mahrem.”
“Daha yüksek manevi makamlara ulaşmak için çabalayan Müslümanın özlemini yansıtan hüznün, Hristiyan kültürünün cehennemi karanlık ve umutsuzluğuna benzer bir tarafı yoktur.”
“Dindarlık ve asalet, özü itibariyle, lüksten hoşlanmaz. Yemede, içmede, giyim kuşamda teşhir ve gösterişi bir zayıflık olarak addeder.”
"İnanınız lütfen, insan insanını gözlerinden ele verir. Her şeylerini saklamayı ustalıkla beceren hiçliğin abideleri o veliler bile, evet, onlar bile bir tek gözlerini saklayamazlar. Velayetin, göz nurunun çağıldadığı pınardır gözler."(D.Cündioğlu, Mimarlık ve Felsefe).
İnsanı biz gözü ve yüzüyle tanımaktan mutluluk duyarız. Kimin gözleri, kiminin sözleri ele verir de aşk ateşi böylece gözden ve yüzden belli olur. Dudaklar titrer, yutkunmalar sıklaşır da bir türlü ferahlatan, rahatlatan ve serinleten bir tas yahut bir damla su gelmez olur aklına.
Tersinden insanı okumak ve yazmak istemiyorum. Aşk insanı vatan aşkına, Allah aşkına ve dağları deler Şirin'in aşkına Ferhat.
Anlar gibi duran uyanık bir tip kıraathanenin birinde halk âşığının anlattığı Ferhat ile Şirin aşkını eli şakağında dinler uzun uzun...
Âşık, diyeceği söz bitince sazı da kenara koyar. O sırada uyanık tip der ki:
-Ee âşık...Eline diline sağlık!
Dediklerinin hepsini anladım emme şu Ferhat kız mıydı, oğlan mıydı? Bir de onu dersen vallahi her şeyi anlamış olacağım, der.
O tiplerin oksijen tüketmesi de gereksiz.
Türk milletinin kıymetli evlatları iyi insandır. Hazımsızlık, şişkinlik, pişkinlik, şahsiyetsizlik, onursuzluk, doyumsuzluk, kıskançlık, liyâkatsizlik, edepsizlik, ahlaksızlık vb.âdilikler bizim insanımızın sıfatı olamaz.
Tanrı Dağları'ndan
Muhittin Gümüş
13.06.2025
