"En tehlikeli yalan içine doğru katılmış yalandır." Kime ait olduğunu bilmediğim bir söz olsa da o kadar doğru ki…
Yalanın psikolojide, sosyolojide, felsefede farklı yorumları vardır. Felsefede yalan ve hakikat birlikte anlatıldığında öğretim ve anlama teknikleri açısından da kolay olur.
Bilindiği gibi felsefe yüksek bir dağda buz içinde gönüllü yaşamaktır. Bilgiye her kazanç gelişmeye ve ilerlemeye atılan her adım yürekli olmaktan, dürüstlükten gelir. Doğruları yasaklayanlara ne demeli?
Filozof Nietzsche'nin penceresinde bakıldığında "yalan ve hakikat" kendi başına değer olmaktan çok hayatı yükselttiği ve zenginleştirdiği oranda bir değer kazanmaktadır. Onun yorumuna göre "güçlülerin yalanları zayıfların hakikatleri"nden daha kıymetli olabilmektedir. Zira bu güçlükler mutlak hakikat iddiasında bulunmaktan çok kendi görüşlerinin peşinden giden insanlar olarak görünmektedir. Sınıflandırmacı bakıştır bu. Platon, Yalanın değeri kamusal yararı üzerinden ölçerken, Nietzsche yalanın değerini kamusallıktan geri alarak bireylerin hayat çizgisine çekiyor.
Yalan düşmanlığı üzerinden mutlak hakikat anlayışları geliştirmek ve yorumları dışlamak değersizleştirmek ile belli bir grubun yalanlarına sahip çıkmak da "bizim gibi olmayanları"n hayat ve görüşlerini önemsiz addetmek arasında tercih ne olmalıdır? Birilerinin yalanları ile hakikatlerinin diğerleri üzerinde tahakküm kurması meselesini beraberinde getireceği düşünülebilir mi?
Günümüzde her alanda tahakküm kurma gayreti gösterenlerde değişik yorum ve düşüncelerin üretimine engel olmaz mı? Yalnızca insan için fayda üzerine kurulu hakikat anlayışı diğer canlılar ve onlarla paylaştığımız çevre için sıkıntı yaratır mı?
Meselâ, kamu malını çalan hırsızların tatlı ve güzel söz söylemesinin bir hükmü var mıdır? Yandaş-candaş bulmak için emek gerekmiyor çoğu zaman. Niye? İçine doğru katılmış yalanların gücü etkili olsa gerek... Öyle ya "Yalandan kim ölmüş?" derler...
Hakikat ölmesin... Doğruyu ancak doğrular söyler... Türk milletinin kıymetli evlatlarının yalanla mücadelesi hiç bitmemelidir.
Muhittin Gümüş
Yuvaköy-Amasya
02.08.2025
