AKIL PENCEREMDEN
Dr. Oğuz POYRAZOĞLU
opoyrazoglu@gazi.edu.tr
Yolsuzluk ve Yönetim Zorlukları: ŞEFFAFLIK VE KATILIMCILIK ANAHTARDIR
Ülkemiz sathında ve tüm toplum katmanlarında her yerde her zeminde her zaman en çok konuşulan konu: Yolsuzluk. Neden? Çünkü, her ülkenin kalkınması önünde önemli bir engeldir de ondan. Yolsuzluk, kamu kaynaklarının kötüye kullanımı, haksız kazanç elde etme ve adaletsizlik gibi birçok soruna yol açmaktadır. Bundan dolayıdır ki; yolsuzlukla mücadele ve yönetimsel zorlukların üstesinden gelmek için şeffaflığı artırmak ve katılımcılığı teşvik etmek kritik önem taşımaktadır.
Şeffaflık ve Denetim Mekanizmaları
Gelişmiş ülkelerde yolsuzlukla mücadelede en önemli unsurlardan biri şeffaflıktır. Herkesin kabul ettiği bir gerçek var. Bu, kamu hizmetlerine ve karar alma süreçlerine daha fazla şeffaflık getirmek, yolsuzluk girişimlerini açığa çıkarmayı ve önleme şansını artırıyor. Seçim sath-ı mailinde çok konuşulsa da bu bağlamda, düşünen insanlar ve uzmanlar da aşağıdaki adımların atılabileceğini belirtiyor:
1. Kamu kurumlarının tüm faaliyetlerini ve harcamalarını halka açık bir şekilde sunması: Kamu kurumlarının bütçeleri, ihaleleri, mali tabloları ve diğer önemli belgeleri internet üzerinden kolayca erişilebilir hale getirilmelidir.
2. İhalelerde ve diğer mali işlemlerde adaleti ve şeffaflığı gözetmesi: Üzerinde çok oynanan mevzuat düzenlemesiyle ihalelerde rekabetin ve adaletin sağlanması için açık ve şeffaf bir ihale sistemi mutlaka oluşturulmalıdır.
3. Bağımsız denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi: Sayıştay ve diğer bağımsız denetim kurumlarının yetkileri ve kaynakları artırılmalı, denetim faaliyetlerinin kapsamı genişletilmelidir.
4. Bilgi Edinme Hakkı'nın etkin bir şekilde uygulanması: Mevzuat çerçevesinde vatandaşların kamu kurumlarından bilgi edinme hakkı kolaylaştırılmalı ve bu hakka yapılan itirazlar hızlı bir şekilde sonuçlandırılmalıdır.
Katılımcı Yönetim
Tam Demokrasinin olmazsa olmazlarından olan yönetimde katılımcılığın artırılması, yolsuzlukla mücadelede önemli bir rol oynamaktadır. Kamu hizmetlerinin ve karar alma süreçlerinin halka açık olması, vatandaşların bu süreçlere katılımını ve denetimini kolaylaştırır. Bu sayede, vatandaşlar yolsuzluk girişimlerini daha kolay fark edebilir ve yetkililere bildirebilir. Bu bağlamda, düşünen insanlar ve uzmanlar aşağıdaki adımların, katılımcı yönetimi teşvik edebileceğini belirtmektedirler:
1. Kamu kurumlarının düzenli olarak halkla toplantılar düzenlemesi: Vatandaşların kamu kurumlarının faaliyetleri ve karar alma süreçleri hakkında bilgi edinme ve görüşlerini ifade etme imkanı sağlanmalıdır.
2. Vatandaşların görüş ve önerilerini alması ve bu görüşleri karar alma süreçlerinde dikkate alması: Vatandaşların anketler, forumlar ve diğer katılımcı yöntemlerle kamu politikalarına ve kararlara katkıda bulunmaları teşvik edilmelidir.
3. Sivil toplum kuruluşlarının ve diğer paydaşların yönetime katılımının artırılması: Sivil toplum kuruluşlarının ve diğer paydaşların kamu politikalarının geliştirilmesi ve uygulanmasında söz sahibi olması sağlanmalıdır.
Eğitim ve Bilinçlendirme
Ülkemizde zaman zaman yapılmaya çalışılsa da sürdürülebilir yolsuzlukla mücadelede toplumsal farkındalığı artırmak da çok önemlidir. Bu bağlamda, düşünen insanlar ve uzmanlar eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarıyla vatandaşlara aşağıdakiler hakkında bilgi verilmesinin önemini belirtmektedirler:
1. Yolsuzluğun zararları: Yolsuzluğun ekonomiye, demokrasiye ve insan haklarına verdiği zararlar net bir şekilde ortaya konulmalıdır.
2. Yolsuzlukla nasıl mücadele edileceği: Vatandaşlara yolsuzluk girişimlerini nasıl fark edebilecekleri, yetkililere nasıl bildirebilecekleri ve yolsuzlukla mücadeleye nasıl katkı sağlayabilecekleri konusunda bilgi verilmelidir.
3. Yolsuzluk girişimlerini nasıl rapor edebilecekleri: Vatandaşların yolsuzluk girişimlerini güvenli bir şekilde rapor edebilecekleri bir sistem kurulmalı ve bu sistemin kullanımı teşvik edilmelidir.
Sivil toplum kuruluşları, medya ve tüm eğitim kurumları bu konuda önemli bir rol oynayabilir. Eğitim müfredatlarına yolsuzlukla ilgili ders bölümleri eklenmeli, kamu spotları ve farkındalık kampanyaları düzenlenmeli ve ülkemizde oluşturulan
Dezenformasyonla Mücadele Merkezi (DMM) gibi oluşturulması elzem Yolsuzlukla Mücadele Merkezi veya Yolsuzluk İhbar Hattı gibi meri mevzuata uygun etkin kurumsal sistemler ve yapılar behemehâl oluşturulmalı ve bunlar hakkında topluma yeterli bilgi verilmelidir.
Sonuç
Tüm dünyada ülke ve toplumlar için yolsuzluk ve yönetimsel zorluklar, kalkınmanın önündeki en büyük engellerden biridir. Tam Demokrasi kültürü ve bilincinin gereği şeffaflığı artırmak, katılımcılığı teşvik etmek ve toplumsal farkındalığı geliştirmek, bu sorunlarla mücadelede en etkili araçlardır. Budan dolayı hepimiz, daha adil, daha şeffaf ve daha hesap verebilir bir yönetim sistemi için elimizden geleni yapmalıyız. Buna mecburuz. Bunu başarmalıyız.
Bu konuda yapabileceklerimiz:
1. Vatandaş olarak haklarımızı ve sorumluluklarımızı bilmek: Yolsuzlukla mücadelede en önemli silahımız demokrasi bilincinin yanında, bireysel ve toplumsal bilinçtir. Vatandaş olarak haklarımızı ve sorumluluklarımızı bilmeli ve bu haklarımızı kullanmaktan çekinmemeliyiz.
2. Yolsuzluk girişimlerini yetkililere bildirmek: Yolsuzluk gördüğümüzde sessiz kalmamalı, yetkililere mutlaka bildirmeliyiz. Bu konuda birçok kanal ülkemizde mevcuttur. Bunlar: CİMER, Cumhuriyet Savcılıklerı, Emniyet Müdürlüğü yani Kara Kollar, Kamu Denetçiliği Kurumu vb.
3. Şeffaf ve hesap verebilir bir yönetim sistemi için talepte bulunmak: Seçilmiş temsilcilerimizden şeffaf ve hesap verebilir bir yönetim sistemi talep etmeli ve bu konudaki sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarını desteklemeliyiz. Tam Demokrasi Platformu gibi öncü yapılar buna güzel bir örnektir.
4. Eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarına katkıda bulunmak: Yolsuzlukla mücadelede farkındalık bence çok önemlidir. Bu kapsamda olmak üzere ailemiz, çevremiz ve toplumda yolsuzluğun zararları ve mücadele yöntemleri hakkında bilgi verebiliriz.
Kısaca ve sonuç itibariyle Yolsuzluk, tek başına bir bireyin veya kurumun üstesinden gelebileceği bir sorun değildir. Bu sorunun çözümü için hepimiz birlikte hareket etmeliyiz. Tam demokrasinin olmazsa olmazı şeffaflık, katılımcılık ve bilinçli bir toplum, yolsuzluğun önünde en büyük engel olacaktır.
Ankara, Eryaman-17.04.2024
